Het onderwijsbestel moet af van de normleerling en het lesprogramma inrichten op de verschillen tussen leerlingen, stelt de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs voor. Oprichter Dolf van den Berg en vicevoorzitters Sjef Drummen en Jan Bransen schetsen hun toekomstbeeld.
In het onlangs verschenen discussiestuk ‘Toekomst van ons onderwijs’ pleit een breed Onderwijspact voor groot onderhoud aan ons onderwijsbestel. Hoewel wij blij zijn met dit pleidooi, gaat het ons niet ver genoeg. Nederland moet af van het leerstofjaarklassensysteem en van het onderscheid tussen beroepsonderwijs en algemeen vormend onderwijs.
Wij bouwen voort op de eerste drie ankerpunten die het Onderwijspact voorstelt. (1) De vroege start met een inclusieve basisvoorziening waarin de natuurlijke ontwikkeling van kinderen spelenderwijs wordt gestimuleerd.
(2) De doorlopende ontwikkelingslijn waarin het eerst vooral om socialisatie en persoonsvorming gaat en pas later om kwalificatie. (3) De brede en sterke leercultuur waarin het vanzelfsprekend zal zijn dat iedereen zich een leven lang zal blijven ontwikkelen.
Wie deze uitgangspunten serieus neemt, zal tot de conclusie komen dat de normleerling uit ons onderwijsbestel dient te verdwijnen. De normleerling is een ellendig gedrocht, de spil van het leerstofjaarklassensysteem waarin leerlingen in jaarklassen bij elkaar zitten en collectief dezelfde leerstof moeten verwerken. De normleerling ontkent de diversiteit die kenmerkend is voor onze jeugd: niet allemaal even handig, geduldig, gemotiveerd, intelligent, sportief, muzikaal, belezen.
Het leerstofjaarklassensysteem creëert uitvallers
Het leerstofjaarklassensysteem creëert een kunstmatige, maatschappelijk verwerpelijke ongelijkheid door de natuurlijke diversiteit te ontkennen. Het beloont de normleerling en straft hen die van de norm afwijken – degenen die te gemakkelijk leren, of juist te moeizaam. Het leerstofjaarklassensysteem creëert uitvallers, jongeren die niet gestimuleerd worden in hun natuurlijke ontwikkeling, die voortdurend aangemoedigd worden om een hekel te krijgen aan het schoolse leren. Deze outcasts vervreemden zich van de sterke leercultuur die juist zo goed voor hen zou zijn.
Wij menen daarom dat het leerstofjaarklassensysteem in strijd is met de wet: het hindert de ononderbroken ontwikkeling van te veel kinderen. Wij pleiten voor een ontwikkelingsgericht onderwijssysteem waarin iedere leerling zich in eigen tempo en in eigen richting kan ontwikkelen.
De pers heeft bij het verschijnen van ‘Toekomst van ons onderwijs’ vooral aandacht besteed aan het voorstel om pas op vijftienjarige leeftijd te selecteren. Erger echter dan het vroege moment waarop Nederland leerlingen vastklinkt aan één allesbepalende leerweg, is de ongewenste segregatie die het huidige bestel bewerkstelligt tussen cognitief zwakkere en cognitief sterkere jongeren.
Uiteindelijk zullen er alleen maar winnaars zijn
Dit graduele onderscheid wordt door ons onderwijsbestel verabsoluteerd, omdat de cognitief zwakkere leerlingen veroordeeld worden tot beroepsgeoriënteerd en praktisch ingericht onderwijs en de cognitief sterkere leerlingen op even kwalijke wijze worden veroordeeld tot academisch georiënteerd en theoretisch ingericht onderwijs. Het resultaat is een door het onderwijsbestel gecreëerde gesegregeerde samenleving.
In een sterke leercultuur is echter geen plaats voor het definitief vaststellen van iemands niveau en al helemaal geen plaats voor het splitsen van het onderwijs in een theoretisch ingerichte, zogenaamd hogere zuil, en een praktisch ingestelde, zogenaamd lagere zuil.
Natuurlijk brengt ons pleidooi voor ontwikkelingsgericht onderwijs nieuwe vragen en uitdagingen met zich mee. Maar uiteindelijk zullen er alleen maar winnaars zijn, zoals wij op onze website – www.taskforceoo.nl – laten zien: leerlingen die zich in hun eigen tempo en in hun eigen richting een leven lang kunnen ontwikkelen.
