In Nederland ben je docent als je over een bevoegdheid beschikt. Ik heb er ook één: een eerstegraads bevoegdheid in het vak Lichamelijke Opvoeding. Ik heb in een ver verleden een paar jaar als docent gewerkt. Trots kijk ik terug op die periode, waarin ik leerlingen mocht begeleiden in hun ontwikkeling.
Of ik nú nog bekwaam ben als ik voor een groep in de gymzaal zou staan? Ik durf het niet te zeggen… Ik denk van wel, maar ik wéét het niet. Ik heb me na mijn afstuderen zeker nog ontwikkeld maar ik heb nooit bijgehouden wat ik aan ontwikkeling heb gedaan in mijn vak. Net als velen met mij, want het structureel bijhouden van je eigen bekwaamheidsontwikkeling is in het onderwijs nog geen vanzelfsprekendheid. Natuurlijk, voor leerlingen en studenten doen we het. Wat zeg ik: we volgen het op de voet. Maar bij docenten is dat nog een ander verhaal.
Wellicht is dat de reden dat er in toenemende mate aandacht is voor professionalisering van docenten, net als bij bijvoorbeeld advocaten, huisartsen, psychologen en accountants. Het grote verschil? Zij hebben zelf een beroepsregistratie ontwikkeld en daarmee verantwoordelijkheid genomen voor hun kwaliteit en professionele ontwikkeling.
In het onderwijs heeft het register het nog niet gehaald. Het lerarenportfolio dat er voor in de plaats is gekomen heeft een vrijblijvend karakter en werkt ook nog niet echt. Daarom overweegt het ministerie van OCW nu bij wet vast te leggen dat schoolbesturen de bekwaamheidsontwikkeling van onderwijzend personeel moeten monitoren en verantwoorden.
Eigenlijk is dat te gek voor woorden. Mogen we van onderwijzend personeel niet verwachten dat investeren in, en bijhouden van, hun professionele ontwikkeling vanzelfsprekend is? Doen wat je predikt?
Op papier worden docenten goed gefaciliteerd voor hun professionele ontwikkeling. Maar in de praktijk werkt het anders. Als directeur van een VO-school heb ik het ook in mijn eigen praktijk zien gebeuren. Geloof mij: als docent is het niet gemakkelijk om het beschikbare scholingsbudget én de beschikbare tijd voor professionalisering effectief in te zetten. De vraag is dan ook of we de verantwoordelijkheid voor professionele ontwikkeling wel alleen bij docenten moeten neerleggen. Ik denk van niet.
Binnen de onderwijsorganisatie waar ik werkte zijn we gestart met het bouwen van een huisacademie en aan mij de eer om projectleider te zijn. De huisacademie is een centraal instrument dat vanuit ons als werkgever is gefaciliteerd, maar wat – als het gaat om eigenaarschap – decentraal en dus laag in de organisatie is belegd. Iedere locatie en ieder onderwijsteam heeft een eigen ‘satelliet-academie’.
Een huisacademie helpt de organisatie als geheel en onze docenten in het bijzonder. De academie zorgt ervoor dat er in gezamenlijkheid aan de doelen uit het strategisch beleidsplan wordt gewerkt. En dat niet alleen. Het zorgt er ook voor dat interne kennis voor iedereen beschikbaar is én dat afdelingen, teams en individuen volop de gelegenheid hebben om zelf hun eigen ontwikkeling vorm te geven.
Het bouwproces heeft mij laten inzien dat werken aan professionele ontwikkeling binnen het onderwijs iets is dat mensen erg graag willen, maar wat niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Ik vind het de taak van besturen en managers in het onderwijs om een Leven Lang Ontwikkelen voor hun medewerkers zó te faciliteren dat het wél een vanzelfsprekendheid wordt. Om dit zo te faciliteren dat de werkdruk niet toeneemt, maar misschien zelfs afneemt. En om dit zo te faciliteren dat een Leven Lang Ontwikkelen ook gewoon heel erg leuk is. Een huisacademie helpt daarbij.
Ik geloof er in, en ik wil het onderwijs hier graag mee helpen. Vanaf heden ga ik daarom aan de slag als directeur bij Onderwijs Academie. En vanuit die rol onderwijsinstellingen helpen om een Leven Lang Ontwikkelen te organiseren. Door huisacademies te ontwikkelen waarmee de onderwijsorganisatie zelf, een lerende organisatie wordt. Een leven lang!
Waar ik in het begin van mijn loopbaan met trots leerlingen begeleidde in hun ontwikkeling, begeleid ik straks met trots docenten en schoolleiders in hun leven lang ontwikkelen. Ik heb er zin in.
Mark Nijenmanting.
Directeur Onderwijs Academie
